علی
آرا
تحول
دموکراسی و
نقش رسانه های
گروهی
شاخه چهارم
دولت، رسانه
های گروهی
در پی رسوا
شدن تقلب بزرگ
و نمایش توهین
آمیز "انتخابات"
ریاست جمهوری
1388، و اعتراضات
و تظاهرات
خیابانی و
دستگیریهای
وسیع، "اعتراف"ها
و
"مصاحبه"های
تلوزیونی
دوباره شروع
شده اند.
رسانه های
جمعی، قرار است
دوباره مملو
از نمایشهایی
تهوع آوری شوند
که همه در یک
سو حرکت
میکنند: شستشوی
مغزی!
سوال این است
که آیا علیرغم
بی اعتباری و
عدم مشروعیت
هرآنچه در
رسانه های
صوتی و تصویری
رژیم پخش
میشود، این
روش کریه هنوز
هم کارآیی دارد؟
با توجه به
انقلاب
الکترونیک و
انفورماتیک، در
مدت زمان نیم قرن
گذشته، شاهد
تغییرات
بسیار عظیم و
عمده در قلمرو
سیاسی،
اقتصادی،
فرهنگی و..... در
سراسر جهان
بوده ایم.
مملکت ما
ایران هم از
این قاعده عمومی
مستثنا نبوده
است. از اهم
وقایع
اتفاقیه، بیشتر از
پیش شدن نقش
افکار عمومی
است. قابل
تامل اینکه،
این نقش،
دیواره های
مرزهای شهرها
و کشورها و
منطقه ها.... را
در هم شکسته و
حتی قاره ها
را هم در می
نوردد. با
امکان ضبط صوتی و
تصویری مطالب
و وقایع
وسهولت
انتقال آنها
توسط
اینترنت، نقش
افکار عمومی و
رسانه های
جمعی، فرامکانی
تر و حتی
فرازمانی
میشود. بعد
از فروپاشی
بلوک شرق و
خالی ماندن
عریضه،
امریکا در
مقام "اولین
ابرقدرت"
دنیا قرار
گرفت. بسیار
جای تأمل است
که در محافل
روشنفکری این
کشور، وجدان
جمعی و افکار
عمومی، تا درجهء رفیع "ابرقدرت
دوم"
ترفیع یافته
است.
زمان
شاهد است، که
واقعیات
روزمره،
انصافانه، "اول
ابر قدرت
جهانی" را به
ما، و به
وضوح، افکار
عمومی آحاد و
توده های مردم
و وجدان جمعی می
نمایاند. همچنین،
توجه نمودن به
ساری و جاری
بودن این
مقوله در
قلمرو مکان و
زمان از درجهء
اهمیت والایی
برخوردار است.
علم و عرفان
به این مطلب، نه
تنها اعتماد
به نفس بایسته
را به هر یک از
شهروندان
جوامع زیرسلطه
و غیر آن، برای مبارزه
در راه آزادی،
رشد، استقلال
و حاکمیت ملی
میدهد، بلکه
وی با علم به اینکه
او تنها نیست
و حتی اگر آن
فرد، در گوشهء
زندان
انفرادی هم
باشد "ابر
قدرتی" پشت و
پشتیبان
اوست، خلاقیت خویش
را در ابتکار
و بکار بردن
روشهای موفق
در جهت احقاق
حقوق خود و
دیگران
شکوفاتر
میکند. و بدین
ترتیب، یک
شهروند جامعهء
دموکراتیک هم
از این ایمان
به خود بهره
میجوید تا در
حفظ نظام
مردمسالار و
توسعهء آن بکوشد،
باشد که دنیا
در کل خود
شامل خشونت
کمتری باشد.
دیدیم که
چگونه رژیم
ولایت مطلقه
فقیه از دهه فجر
و حتی جلوتر
از آن سعی در
ترغیب و تشویق
شرکت "امت
همیشه در
صحنه"
در انتخابات
خرداد 88
مینمود. این
احتیاج واجب و
نیاز حیاتی
نظام ولایتی به
مشروعیت گیری
از به نمایش گذاشتن
شرکت مردم در
انتخابات نه
تنها در عرصه
سیاسی داخلی،
بلکه مهمتر از
آن، در
اذهان عمومی
دنیا در
روزهای قبل و
بعد از
انتخابات به
وضوح مشهود
بود. بررسی
و تاملی در
عملکردها و
واکنشهای
عمال رژیم ،
از راس تا
قاعده، در روزها
و هفته های
اخیر، از
جمله خطبه های
نماز جمعه
آقای خامنه ای
به سادگی این
مدعی را شهادت
میدهد که حتی
ولی مطلقه
فقیه و دولت
منزوی
تحت امر نظام
ولایتی هم
برای ادامه
بقای خویش،
احتیاج به حفظ
ظاهر و
مشروعیت جستن
از افکار
عمومی دنیا
دارد. و نیاز
به توضیح نیست
که برآوردن
این نیاز
حیاتی نظام
ولایت
مطلقه،
بدون رسانه
های جمعی،
ناممکن است.
برغم
پیشرفت
کشورهایی که
قدرت در یک
شخص و یا حتی
گروه متمرکز
نمیشود در
مقایسه با عقب
ماندگی
کشورهایی با
نظامهای
تمامیت خواه،
متاسفانه عده ای
هنوز معتقد
هستند که برای
پایه ریزی
مملکتی آباد و
حتی آزاد نیاز
به "زور مثبت"
بوده و مثلا
برای رسیدن به
"دروازه های
تمدن بزرگ"
باید یک نفر
قدر قدرت و با
اختیارات تام
بر همه امور
نه تنها
نظارت، بلکه
ولایت داشته
باشد و در راس
همه چیز قرار
گیرد.
طیف این قوم
را از
طرفداران
"قلدری
پیشرو" چون
رضا شاه گرفته
تا "ذوب شدگان
در ولایت
مطلقه فقیه"
میتوان در
تاریخ
معاصر،
بررسی و
امتحان کرد و
به رای
العین،
در بوته
آزمایش زمان، نتیجه
جمع شدن قدرت
را در یک فرد مشاهده
نمود. البته
این طرز فکر،
قدیم است و به
یونان و نظریهَ
رهبری جامعهَ "نادانان"
توسط
فیلسوفان و
نخبگان، و در
نهایت به
رهبری این
فیلسوفان
توسط "فیلسوف
فیلسوفان" قدامت
مییابد (مثل
حجت الاسلام و
آیت الله و
آیت الله
العظمی.... و بالاخره
ولی مطلقهء
فقیه خودمان!). نظامهای
شاهنشاهی
کشورهای غربی
در قرون قبل
هم از این جنس
بودند.
هشت قرن پیش
و ابتدا در
بریتانیا،
پایه های دموکراسی
به قسمی که
اکنون
میشناسیم
ریخته شد. بدین
ترتیب که جان،
پادشاه انگیس،
در سالی قبل
از مرگ خود و
بعد از شانزذه
سال سلطنت، مجبور
گردید به بوجود
آمدن منشور
بزرگ آزادی ( Magna Carta
Libertatum ) تن در
دهد. بواسطه
این منشور،
شاه مجبور شد
که بپذیرد که
منویاتش از
محدوده
قانونی تجاوز
نکند؛ بعضی حقوق
را ارزانی کند؛
و نیز به
مراحل قانونی
احترام
بگذارد (روندی
که ولی مطلقهء
فقیه بعد از
گذشت هشت قرن
معکوس آنرا در
سر میپروراند
و بلکه به
اجراء
میگذارد). بدین ترتیب
شاه که
قانونگذاری و
نیز حق قضاوت
را
جمیعا در
اختیار داشت و
در عین حال
مجری هم خود
وی بود و
خلاصه تمام
قوا در او جمع
میشد، مجبور
شد قسمتی از
اختیارات
خویش را از
خود صلب کند.
گرچه در ابتدا
این جدایی قوا
مفاهیم
امروزی را
نداشت و قطعا،
نه تنها شاه
بلکه حتی خود
کسانی که عامل
این تحولات
عظیم تاریخی بودند
تصور و تصویر
روشنی از چند
و چون تئوریک
و عملی آن
نداشتند، ولی
به هر حال
شروعی بود
برای رسیدن به
ترکیب فعلی
نظامهای
دموکراتیک
امروزی. در
ابتدا اعضاء
پارلمان توسط
شاه انتصاب
میشدند ولی
بعدها به
دلایل واضح و
بی نیاز به
توضیح، انتخابی
شدن این اعضا
به شاه تحمیل
شد. بعد از خلع
شاه از
تقننین، تا
مدتی، شاخهء
مقننه بطور
نسبتاً مستقل
کار میکرد ولی
در عمل هنوز
قوهء مجریه و
قوهء قضائیه
در ید شاه متمرکز
و خلاصه میشد. اتفاقات
دهه ها و صده
های بعدی
لزوم جدا
شدن شاخهء
مجریه را از
شاخهء قضائیه
و مقننه روشن
و قدرت متمرکزه
را ناگزیر از
قبول آن کرد
تا به امروز
رسیدیم.
با توجه به
خلاصهء بالا و
با مطالعه سیر
تحول مدنیت در
دنیا و نیز با
مروری بر
حوادث سیاسی اخیر
دنیا و خصوصاً
وطنمان، بعضی
از اهم دلایل
جدایی شاخه
های دولت از
یکدیگر، از
این قرارند:
الف- دولت
در نهایت
متعلق به مردم
است و نه مالک
آنها! مردم
میبایست در
کنترل این مالمیک
خویش توانا
باشند و نه،
چنانچه در حال
حاضر در
کشورمان ملاحظه
میکنیم، درست
برعکس آن باشد
به قسمی که
یکی از عمال
قدرت در مورد
جنگ عراق، به
خود اجازه
داده، بگوید
"ملت به دولت
خیانت کرد!!".
این کنترل سه
شاخهء دولت، بدون با
خبری مردم از
اوضاع و احوال
یکدیگر و نیز بدون
آگاهی دو
طرفهء مردم و
دولت از
یکدیگر توسط
رسانه های
عمومی غیر
وابسته،
ناممکن خواهد
بود.
ب- از جمله
حقوق احاد
مردم این است
که با شفافیت
کامل در جریان
اوضاع و عملکرد
سه قوهء دولت
قرار بگیرند.
طبق روال
مرسوم در
سیستم ولایت مطلقهء
فقیه نقش
رسانه های
گروهی درست
عکس آن است. بدین
ترتیب که صدا
و سیما سعی
میکند امور
واقع و آنچه
را مردم به آن
آگاهند را با
شستشوی مغزی و
پخش
سوءاطلاعات
قلب کرده
خورشید و روز روشن را
بصورت شب تیره
و تار در
حلق مردم فرو
کند.
ج- هرآینه در
هر جامعه ای، تمامی و
یا بخشی از
اختیارات و
عملکرد هر شاخه
در ید اختیار شاخه
ویا شاخه های
دیگر قرار
گیرد، آن
جامعه از
مردمسالاری
دور و دورتر
شده و در جهت
دیکتاتوری
حرکت میکند.
(برای مثال میتوان
یاد کرد از
سوء استفادهء آقایان
بوش و چینی در
قوهء مجریه
امریکا، از
امثال آقایان
جان یو http://www.salon.com/opinion/kamiya/2009/03/10/john_yoo/ و
اشکراف http://www.sourcewatch.org/index.php?title=Threat_Advisory_security_alert_nonsense:_John_Ashcroft برای
اعمال نفوذ در
قوه قضائیه برای مشروعیت
قانونی
بخشیدن به اعمال
شکنجه و
همچنین
استفادهء
آنها از وسایل
ارتباط جمعی و
اعمال نفوذ و
فشار در قوهء
مقننه در
تصویب قانون
"وطن پرستی!" http://www.sourcewatch.org/index.php?title=Patriot_Act_I و
قانونی کردن
بیقانونی
های جاسوسی،
خفقان و سرکوب....)
وظیفهء هر قوه
است که از این
روند به شدت
ممانعت نماید. این
اعمال و
خشونتهای
اعمال شده
توسط حکومتهای
آقایان بوش و
بلر چندین سال
ادامه داشت و
روشهای
شستشوی مغزی،
پروپگاندا و
خط دهی ها و
تلقینات الغا
شده توسط
رسانه های
جمعی در خدمت
دیکتاتوری
سرمایه، آنها
را در افکار
عموی،
نه تنها صحیح
و قانونی،
بلکه مقبول و
لازم
جا انداخته
بود. و
حالا که کار
از کار تهاجم
به عراق و
افغانستان و
سایر
خشونتهای بعد
از یازدهم
سپتامبر گذشته
است و در کاخ
سفید واشنگتن
بینش دیگری
حاکم میباشد،
این بی
قانونیها یکی بعد
از دیگری بر
ملا میشوند و
افکار عمومی
امریکا و
انگلیس
از جنگ
و زندانهای گوانتانمو
و ابوقریب.... و سایر
خشونتها پشیمان
و منزجر
میباشند.
د- مشروعیت و اعتبار
دولت و هر
کدام از شاخه
های آن از
مالکش، یعنی مردم،
سرچشمه
میگیرد. در
نتیجه این مردم
هستند که باید
از کژروی هر
شاخه از دولت
و یا تمامی
دولت به موقع،
و به واسطهء
رسانه های
جمعی، با
خبر شده و آن
را مانع شوند
و حرکت دولت
را در طریق و
خواست ملت ضامن
شوند.
ه- بدون نظارت
شفاف و
موشکافانهء رسانه
های جمعی
غیروابسته و
مستقل از
تمام دولت و
هر یک از سه قوه،
اطلاع مردم از
اوضاع و احوال
یکدیگر و در
نتیجه مملکت،
دچار اختلال و
صدمه شده در
نتیجه توان
آنها در
تصمیمگیری در
مورد سرنوشت
خویش خدشه دار
میشود.
ونیز اطلاع
غیر مغرضانه و
نایکسویه از سایر
کشورها و مردم
بقیهء
نقاط
دنیا، خواست
مردم را در
ارتباط با بقیهء
ممالک دنیا
متبلور
میمناید.
و- همانطور
که جمع شدن
تمام و یا حتی
قسمتی از هر قوه
در شاه فسادآفرین
و ناصواب است،
دخالت هر یک از
شاخه ها در
امور یکدیگر
(و بدتر از آن،
دخالت یک گروه
ویا یک نفر
مانند ولی
مطلقهء فقیه) نیز
جامعه را از
مردمسالاری و
دموکراسی دور
میکند. بدون اطلاع
یابی، نظارت و
دخالت مردم، تجمع
قدرت و دخالت
آن در شاخه
های دولت حتمی
است، که این،
البته ره به
بیراههء
استبداد
وتمامیت
خواهی میبرد و
از مرمسالاری
بدور میشود.
در
این برههء زمانی،
با توجه به
کثرت انفاس و
پیچیدگی
سامانه های
مدنی، هنگام
آن رسیده است
که در اهمیت
نحوهء
نقشبازی
افکار عمومی
در ترسیم
سرنوشت خویش،
و
فلسفهء
وجودی دولت و
شاخه های آن و
لزوم جدایی
آنها از مرکز
یا مراکز قدرت
انباشته ،
نظری دوباره
بیافکنیم. با علم به
اهمیت نقش
رسانه های
گروهی و نقش
آفرینی آنها
در نوع نظام
حاکم ، و با یادآوری
علتها و نحوهء
جدا شدن هر یک
از سه شاخهء
دولت در برهات
زمانی مختلف
گذشته، وقت آن
رسیده است که
نظری هم به وجوب وجود
رسانه های
جمعی
آزاد و مستقل
افکنده، به
این
"ابرقدرت"
جایگاه
بایسته را
ارزانی داریم.
دقیقا به همان
دلایل که
هشتصد سال پیش
لازم شد که
قدرت مردم
درشروع بوجود
آمدن سه شاخهء
فعلی تبلور
بجوید، امروز
نیز لازم است ابر
قدرت افکار
عمومی، شاخهء
چهارمی را از
سه شاخهء فعلی،
متبلور و متولد
ساخته،
قدمی بزرگ در
طریق طویل
مردمسالاری
واقعی دخالت مستقیم مردم در
امور خود
برداریم و در این
زمینه نیز، وطنمان
ایران را در
دنیا پیشرو بداریم.
در مورد
نحوهء
گرداندن
شاخهء چهارم،
امکانات و
نکات ذیل قابل
تأمل و رایزنی
و بحث است:
ترکیب و شکل شاخهء
چهارم،
مجموعه ای از
سه شاخهء دیگر
بخصوص شاخه
های مجریه و
مقننه میباشد.
نمایندگانی
از گروههای
مخثلف مردم،
توسط
انتخابات
بلاواسطهء
مردم،
مسئولیت
گردانندگی
شاخهء چهارم
را، برای مدتی
معیین و
محدود، تصدی
میکنند.
مردم
بطور مرتب،
بدون سانسور و
تبلیغات و
هوچیگری، در
جریان
کارنامهء
روزانهء تمام
وجزءجزء دولت
قرار میگیرند.
این اطلاع
یابی نه تنها
در سطح کل
مملکت و
سیاستها و
عملکردهای کلان
دولت در قلمرو
ملی و بین
المللی است،
بلکه در مورد
مسائل منطقه ای
و شهری... نیز
میباشد.
با توجه
به این مهم که وطن
ما ایران، از
همزیستی
اقوام و
فرهنگهای
مختلف قوام
گرفته و هویت
ملی ما از
تعامل آنها در
طی قرون و
اعصار ثبوت
یافته است، با
احترام و
شناسایی و ترویج
این فرهنگها و
اذآن اهمیت و
نقش یکایک
آنها در ثبات
و پیشرفت کل
کشور، قدمهای
ممتد و بزرگی
در تمامیت
عرضی مملکت و
برقراری صلح و
دوستی و
همزیستی مسالمت
آمیز و توام
با عشق و محبت
خانوادهء
بزرگمان،
ایران برداشته
میشود.
عقاید و
مسائل سیاسی و
ایدئولژیکی،
دینی و
فرهنگی..... و نیز
علمی، آموزشی
و تاریخی.... باید در
رسانه های
جمعی غیر
وابسته مجال
رایزنی، تبادل
نظر و بحث
آزاد را پیدا
نمایند. همه
چیز را همگان
دانند! و نه
فقط یک شخص و یک
گروه و یک دین
و یک ایدئولژی
و یک قوم و یک فرهنگ
و.... خاص!
نتیجهء
تحقیقات وسیع
علمی و
دانشگاهی
عالی در مورد
مردمسالاری و
خواص و لوازم
آن....، و نیز اختناق
و دیکتاتوری و
استبداد و
نحوی استقرار
و استمرار آن
میبایست به
صورت سمعی و
بصری در
اختیار مردم
قرار بگیرند. به یاد
آوردن وقایع بعد از
انقلاب پنجاه
و هفت و
بررسی
سازوکارهای
مشروعیت
بخشیدن و شروع
اعدامها،
زندانهای
سیاسی و
عقیدتی،
شکنجه ها و تغییر
اسم آنها به حدود و تعزیرات
"شرعی" و توجه به این
مهم که در رژیم
ولایت فقیه،
زندان بانان و
شکنجه گران بعضا
خود قبلا
زندانیان و
شکنجه
شوندگان بودند،
از اهم روشهای
جلو گیری از
تکرار آنها در
فردای رهایی
از استبداد
فقیه میباشد. با
نظارت شفاف و
اطلاع کامل
مردم از کژرویهای
هر یک از سه
شاخه
در جهت
برپایی
پایه های
استبداد و
اختناق و
فساد....، قبل از
اینکه ابعادش
به جایی برسد
که دوباره ضررهای
غیرقابل
جبران به
کشور، جامعه،
طبیعت،.... زده
شود، سایر
شاخه ها و در
نهایت مردم
وارد عمل شده
و شروع و
استقرار
استبداد را در
نطفه خفه میکنند.
تهیه و پخش
برنامه های
تفریحی سرگرم
کننده خالی از
تقدیس خشونت و
تخریب و آموزش
خودتخریبی و
خشونت به خود
و دیگران.... و
همچنین ترویج فرهنگ
زن به عنوان
کالا و شیء
جنسی دون مرد
و کمک به آزاد
شدن نیمی از
جمعیت جامعه
ورهائیش از
بندها و موانع
موجود در
ایفای نقش
والای وی در
پرورش و
پیشرفت جامعه.
تهیه و پخش برنامه
های آموزشی خالی
از تبلیغات
تجارتی، برای
گروههای
مخثلف مردم (دانشجویان،
کشاورزان،
کارگران،
معلمان،
صنعتگران،..... نحوه
های علمی کشت
و زرع و
صنعت...... درسهای
آموزشی
دانشگاهها ... مدارس....)
در جهت پیشبرد
سواد و آگاهی
کلان و
سرمایه
گذاری در
مهمترین
منابع طبیعی
کشور، یعنی
انسان!
بدیهی
است که این
تلخیص مختصر
از این مهم،
فقط گشایش
بابی از ابواب
محاورات لازم
در دامنهء
وسیع لوازم
برپایی و
استمرار
مردمسالاری
است. در شلوغی
فردای
فروپاشی نظام
استبدادی،
فرصتها برای تفکر
و تبادل نظر
کمتر، و تعجیل
ها در
تصمیمهای
کمتردرست ویا
نادرست،
بیشتر خواهد
بود. امیدوارم
هموطنان
علاقمند و
تلاشگران استقرار
آزادی، رشد و
استقلال، در
پرورش اینگونه
ایده ها شرکت
و تا فرصت
باقی است در
روشنگری و
شفاف سازی پیش
نیازهای فرهنگی
براندازی
استبداد و
برقراری و
استمرار مردمسالاری
پویا، پویا بکوشند.
بدون آموزش (و
از جمله
خودآموزی)
مستمر فرهنگ
صلح و
آزادیخواهی و
دموکراسی،
اگر هم این
برود، نظام
ظالم دیگری
خواهد آمد.
به امید
زندگی در نشاط
و امید در
ایرانی آزاد،
رشدیاب و
مستقل